Bomen zijn van essentieel belang voor een gezonde leefomgeving. Door hun grootte en hun lange levensduur zijn bomen vaak generaties lang beeldbepalend voor een buurt of gebied. Zij spelen daarbij een belangrijke sleutelrol in het ecosysteem door van hun wortels tot aan hun kruin  onderdak en voedsel te bieden aan honderden micro-organismen, plant- en diersoorten. Daarnaast helpen ze water langer vast te houden in de bodem, zorgen ze voor verkoeling (tot wel 15 graden koeler) en verhogen ze de leefbaarheid van de omgeving waarin zij staan.

Bomenstructuren als groene verbindingen

Deze positieve werkingen willen de gemeente Sint-Michielsgestel en de Natuurgroep Gestel behouden en waar mogelijk versterken. Hiervoor is het belang dat men blijft investeren in de kwaliteit en bescherming van het bomenbestand, zowel binnen als buiten de kernen. Dit wordt gedaan aan de hand van het bomenbeleidsplan, dat u hier kunt raadplegen. In bijlagen 1 en 4 van dit plan staat beschreven onder welke omstandigheden een boom wel, maar vooral ook wanneer die niet gekapt mag worden.  
Ook is een bomenstructuurkaart opgenomen met een vijftal verschillende beschermingsregimes voor bomen binnen de gemeente.

De zoombare online versie vindt u hier.

Het is zeker de moeite waard om eens echt in het beleidsplan en vooral op de bomenstructuurkaart te kijken, maar toch hier vast kort de beschermingsregimes:

1. De primaire structuur: deze structuur vormt de ruggengraat van het bomenbestand in onze gemeente. Bomen binnen de primaire structuur zijn bepalend voor hoe inwoners en bezoekers onze gemeente beleven. De primaire structuur is van uitzonderlijk grote waarde voor de uitstraling en identiteit van de gemeente.
2. De secundaire structuur: deze is bepalend voor de uitstraling en structurering van de wijken.
3. Woonwijken: waar bomen een belangrijk onderdeel vormen in het straatbeeld en daar ook het woongenot sterk verhogen.
4. Buitengebied: dat gekarakteriseerd wordt door de vele bomenlanen die de wegen begeleiden, vaak met een hoge cultuurhistorische waarde. Bomen in deze gebieden vallen onder de Wet Natuurbescherming en/of onder het aanlegvergunningenstelsel van het bestemmingsplan buitengebied. Deze gebieden zijn als vlak opgenomen op de Lijst Waardevolle Bomen, omdat vaak niet goed is aan te geven welke individuele bomen(rijen) de waardevolle bomen zijn.
5. Waardevolle bomen: deze bomen hebben dezelfde status als de primaire structuur, maar zijn als apart onderdeel (de lijst waardevolle bomen) in het beleid van de gemeente opgenomen. Deze bomen zijn op een andere manier, namelijk individueel, beschermd.

Bomen in de eerste vier structuren zijn vaak gekoppeld aan de (hoofd)wegen, (wijk)ontsluitingswegen en het gemeentelijk wijkgroen en zijn daarmee vastgelegd en ook goed in beeld.

Voorbeelden van waardevolle structuren / bomen in het buitengebied (foto’s Gijs Sterks, met de klok mee):

• Suikeresdoorns Haanwijk. Deze vallen onder het landgoed, zijn niet van gemeente.
• Bij de ruilverkaveling Bossche Broek begin jaren zestig werden vaal eiken geplant zoals hier, kruising Dooibroek
  Venstraat. Bij de kruising bomen, verderop zie je het open akkerland zonder bomen. Expres zo, open houden.
• Nieuwe aanplant van particulier op eigen terrein bij Mudakkersedijk.
• Abelen aanplant bij nieuwe tunnel (ca 2011) Keerdijk (onder Bossche baan) vanaf Dungense kant.

De waardevolle en monumentale bomen zijn soms minder goed in beeld, omdat dit ook  particuliere bomen kunnen zijn die niet bekend zijn bij de gemeente. Om deze reden wordt de lijst Waardevolle Bomen iedere 5 jaar geactualiseerd. De waardevolle bomen-lijst is in 2009 samen met inwoners van de gemeente opgesteld en in 2014 geactualiseerd vastgesteld. Volgend jaar zal de bomenlijst dus voor een 2e keer geactualiseerd (kunnen) worden. Daarom stellen wij dit nu aan de orde.

De kaart met de Waardevolle Bomen ziet er momenteel zo uit:

De online versie kan worden uitvergroot. U vindt deze hier.

Of sprake is van waardevolle en/of monumentale bomen wordt bepaald aan de hand van een aantal criteria. Elke boom die op de waardevolle bomen-lijst staat (of daarvoor wordt aangedragen), moet in ieder geval:

• een leeftijdsindicatie hebben ouder dan 40 jaar (de plantdatum is zeer objectief, maar een kenner kan ook een goede inschatting maken)
• niet in een onomkeerbaar slechte conditie verkeren
• voldoen aan ten minste één, maar bij voorkeur meer van de criteria genoemd in bijlage 2 van het bomenbeleid (zoals; zeldzame soort, zeldzame omvang, beeldbepalend)
• een onderbouwing/beschrijving hebben van de waarde op grond waarvan de boom aangedragen wordt.

Eenmaal op de lijst kan een boom niet meer zomaar daaruit verwijderd worden. Het is daarom de groene ambitie van Natuurgroep Gestel om méér bomen op de waardevolle bomen-lijst op te laten opnemen, zodat behoud en bescherming op lange termijn geborgd blijft. Gestel is niet voor niets Groene Gemeente.

Herstel, onderhoud en aanvulling

Natuurgroep Gestel constateert onderbrekingen in de bomenstructuur die het ecologische nut van die structuren aantasten. Vleermuizen hebben bijvoorbeeld een aaneengesloten bomenrij nodig om zich veilig te verplaatsen.

Zo is het ook wenselijk dat ecologische structuren (en niet alleen van bomen) het buitengebied meer verbinden met de woonkernen.

Zoals in het recente Living Planet Report Nederland 2023 nog eens keihard is geconstateerd: het gaat slecht met de natuur in Nederland en één van de oorzaken is de versnippering van de natuurlijke gebieden. De boodschap is dus dringend: zorg voor groene verbindingen. Het bomenbeleid biedt daarvoor kansen.

Onder meer met het Plan Boom werkt Natuurgroep Gestel intussen hard mee aan de verbetering van het bomenbestand (in 2022 zijn 2.700 bomen geplant, begin 2023 nog eens ca 8000).

Signaleer!

Wij roepen uw hulp in: meld ons bijzondere bomen, meld kansen voor aanvulling van bomenrijen, of plaatsen waar nieuwe bomen of bomenrijen geplant zouden moeten worden.

Stuur een mail aan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Wij kunnen nagaan of wordt voldaan aan de voorwaarden voor opname op de lijst Waardevolle Bomen, en voorstellen doen aan de gemeente tot nieuwe aanplant. En natuurlijk worden onze actie en het resultaat aan u teruggekoppeld.

“A tree is our most intimate contact with nature.”
― George Nakashima

Werkgroep Landschap,
Contact: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.